„O co chodzi? Dobrze nie wiadomo” − w ten sposób Witold Gombrowicz (1986 I: 195), pierwszy interpretator swoich utworów, scharakteryzował jedno ze swoich opowiadań. Nie da się ukryć, że po przeszło siedemdziesięciu latach zbiorowej lektury wniosek komentatorów co do dzieła Gombrowicza nie różni się często od tej opinii.

Chociaż Witold Gombrowicz kilkakrotnie wymienia w Dzienniku nazwisko Juliusza Słowackiego, to bez ryzyka błędu można powiedzieć, że w swoich dyskursywnych tekstach Gombrowicz Słowackim w ogóle się nie zajmował. Nigdzie – ani w Dzienniku, ani we Wspomnieniach polskich, ani w żadnych rozważaniach o literaturze polskiej Gombrowicz nie pisał o utworach Słowackiego, choć czasem, en passant, wymieniał jego nazwisko . Zupełnie tak, jakby nie znał jego twórczości albo – co najmniej – jakby go ta twórczość w ogóle nie interesowała. Jakby w jego, Gombrowicza, kilkudziesięcioletniej walce o uznanie, że w literaturze liczy się jedynie wybitność i artystyczna oryginalność oraz siła niezależnej osobowości artysty – ze Słowackim nie było mu po drodze.

Myślę czasem: zrozumieć duchowe dylematy naszego inteligenta to tyle, co ogarnąć i opisać przestrzeń rozpostartą pomiędzy dziełem kardynała Stefana Wyszyńskiego a dziełem Witolda Gombrowicza” – pisał w 1987 roku Adam Michnik . Tekst Kłopot, z którego pochodzi ten cytat, jest ukrytą konstytucją intelektualną Trzeciej Rzeczpospolitej. Rzeczywistość, w której żyjemy, opiera się na wyrażonej przez Michnika sugestii, że projekty Wyszyńskiego i Gombrowicza są przeciwstawne. Że nie da się połączyć tradycji i współczesności, religii i nowoczesności, konserwatyzmu i awangardy. Że trzeba wybierać między Polską wąsatych mieszkańców Podkarpacia a Polską młodych wykształconych mieszkańców wielkich ośrodków.